Jakie nowe okresy zatrudnienia będą zaliczane do stażu pracy?
Są to m.in.: umowa zlecenie, inna umowa o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, umowa o świadczeni usług, prowadzenie własnej działalności gospodarczej, okres pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej, udokumentowany okres wykonywania pracy zarobkowej na innej podstawie niż stosunek pracy przebyty za granicą.
Do stażu pracy nie zostaną natomiast zaliczone np. okresy prowadzenia działalności nierejestrowanej, jak również wykonywania umowy o dzieło.
W jakim terminie wchodzą w życie nowe przepisy?
Wejście w życie nowych regulacji prawnych nastąpi w dwóch terminach:
- od 01.01.2026 r. w stosunku do pracodawcy będącego jednostką sektora finansów publicznych,
- od 01.05.2026 r. w stosunku do pracodawcy niebędącego jednostką sektora finansów publicznych.
Jakie dokumenty będą potrzebne do zaliczenia nowych okresów zatrudnienia do stażu pracy?
Okresy zaliczane do stażu pracy będzie potwierdzać zaświadczenie z ZUS:
- o opłaceniu za dany okres składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe z danego tytułu,
- o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego.
Wniosek o wydanie zaświadczenia przez ZUS składa osoba, której okresy będą podlegały wliczeniu do okresu zatrudnienia, w postaci elektronicznej za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym ZUS.
Co w przypadku umowy zlecenia, za którą nie odprowadzano składek na ubezpieczenie społeczne lub umów zleceń zawartych przed 1999 r.?
Okres umowy zlecenia, za którą nie odprowadzano składek na ubezpieczenie społeczne (np. student poniżej 26 lat), będzie wliczany do stażu pracy. Jednakże taka osoba będzie musiała przedstawić dowód wykonywania umowy zlecenia (np. informacja od zleceniodawcy), z uwagi na brak wydanego zaświadczenia przez ZUS.
Analogicznie rzecz będzie wyglądać w przypadku umowy zlecenia sprzed 1999 r. Ministerstwo Pracy wskazuje, że „ZUS ma dane o historii zatrudnienia od 01.01.1999 r. Okres stażu pracy, który nie będzie wskazany w zaświadczeniu ZUS, pracownik może potwierdzić i udokumentować bezpośrednio swojemu pracodawcy, przy użyciu swoich dokumentów”.
Należy zaznaczyć, że pracodawca może odmówić okresu wykonywania zlecenia przed 01.01.1999 r., jeżeli przedłożone dokumenty będą budziły wątpliwości. Zdaniem Ministerstwa Pracy „pracodawca dokonuje zaliczenia okresów na podstawie dokumentów przedłożonych przez pracownika i ma prawo ich nie uznać, jeżeli budzą uzasadnione wątpliwości”. Ostatecznie wszelkie wątpliwości będzie rozstrzygać sąd pracy.
Ile czasu będzie mieć pracownik na udokumentowanie nowych okresów zatrudnienia zaliczanych do stażu pracy?
Przedstawienie przez pracownika stosownych dokumentów zostało ograniczone czasowo do 24 miesięcy po wejściu w życie nowych regulacji (czyli w zależności: od 01.01.2026 r. albo 01.05.2026 r.). Jeżeli pracownik nie zrobi tego w powyższym terminie, wówczas stosowne okresy zatrudnienia nie zostaną zaliczone przez pracodawcę do stażu pracy.
Na jakie uprawnienia pracownicze będą wpływać nowe regulacje prawne?
Nowe regulacje prawne mają wpływ m.in. na:
- liczbę dni urlopu wypoczynkowego,
- długość okresów wypowiedzenia,
- wysokość odprawy pieniężnej (w przypadku zwolnień grupowych u pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników),
- wysokość odprawy pośmiertnej, nabycie prawa do urlopu wychowawczego.
Ponadto, nowy stan prawny będzie miał wpływ na uprawnienia pracownicze, które dotyczą tylko niektórych podmiotów (np. pracodawca samorządowy), m.in.:
- dodatki stażowe,
- nagrody jubileuszowe,
- wysokość odprawy emerytalno-rentowej,
- zatrudnienie na stanowiskach, które wymagają określonego stażu pracy (zwiększenie liczby osób spełniających warunki).
Czy pracownicy będą mogli domagać się uwzględnienia nowych okresów zatrudnienia do stażu pracy również za okres nieprzedawniony (lata 2023 – 2025)?
Nie. Uprawnienia pracownicze będą przysługiwały od dnia rozpoczęcia stosowania ustawy. Zaliczenie omawianych okresów zatrudnienia do stażu pracy będzie więc możliwe:
- od 01.01.2026 r. w stosunku do pracownika zatrudnionego u pracodawcy będącego jednostką sektora finansów publicznych,
- od 01.05.2026 r. w stosunku do pracownika zatrudnionego u pracodawcy niebędącego jednostką sektora finansów publicznych.
Dopiero od tego terminu uprawnienia pracownicze będą ustalane z uwzględnieniem wyższego stażu pracy. W uzasadnieniu zmiany przepisów wskazano, że pracownicy nie będą mieli roszczeń o uzupełnienie uprawnień przysługujących im przed wejściem w życie ustawy, tj. w latach 2023–2025. Zaliczeniu będą jednak podlegać wszystkie udowodnione okresy (tj. nie tylko okresy po wejściu w życie ustawy).
Przykład: Pani Agata po ukończeniu studiów wyższych przez 2 lata była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia. 24.11.2025 r. pracowniczka została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na okres próbny (3 miesiące). Jest to jej pierwsza w karierze zawodowej umowa o pracę. W efekcie, pani Agata za 2025 r. nabywa prawo do 1,66 dnia urlopu. Za 2026 r. będzie to 26 dni urlopu, pod warunkiem dostarczenia zaświadczenia z ZUS odnośnie do zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia (pracowniczka ma na to 24 miesiące od wejścia w życie nowych regulacji).
Michał Podsiedlik – ekspert prawa pracy