Ile dni zwolnienia od pracy przysługuje pracownikowi, który był członkiem komisji wyborczej?
Zgodnie z art. 154 § 4 Kodeksu wyborczego – członkowi obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej w związku z wykonywaniem zadań przysługuje:
1) zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów, z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy,
2) do 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.
Czy takie zwolnienie jest płatne czy bezpłatne?
Prawo do wynagrodzenia wyłączono jedynie w przypadku zwolnienia z art. 154 § 4 pkt 2 Kodeksu wyborczego (do 5 dni zwolnienia od pracy). W przypadku zwolnienia od pracy wskazanego w art. 154 § 4 pkt 1 Kodeksu wyborczego (zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów) wskazano wszystkie uprawnienia ze stosunku pracy, bez jakichkolwiek ograniczeń. W efekcie, zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów, jest nieobecnością usprawiedliwioną, płatną.
Jakie znaczenie ma fakt zakończenia liczenia głosów po północy?
Na mocy art. 154 § 4 pkt 1 Kodeksu wyborczego – członkowi obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej w związku z wykonywaniem zadań przysługuje zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów. Oznacza to, że skoro wybory mają miejsce w niedzielę, wówczas dniem następującym po dniu, w którym zakończono liczenie głosów będzie, co do zasady, poniedziałek. Jeżeli jednak liczenie głosów zakończy się już po północy, to dniem następującym po dniu zakończenia liczenia głosów jest wtorek, który również będzie wolny od pracy. Co istotne, w sytuacji, w której dzień wyborów jest dla pracownika wolny od pracy, to takiej osobie nie przysługuje prawo do innego dnia wolnego w zamian.
Czy członek komisji wyborczej ma obowiązek poinformować pracodawcę o swoim udziale w pracach komisji?
Członkowie obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej w razie zamiaru skorzystania ze zwolnienia od pracy są obowiązani, co najmniej na 3 dni przed przewidywanym terminem nieobecności w pracy, uprzedzić, w formie pisemnej, pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, a następnie, nie później niż następnego dnia po upływie okresu nieobecności w pracy, dostarczyć pracodawcy zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy wykonywaniem zadań komisji (art. 154 § 4a Kodeksu wyborczego).
W myśl art. 154b Kodeksu wyborczego – zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy zawiera:
- imię i nazwisko osoby wchodzącej w skład danej komisji;
- wskazanie podstawy prawnej zwolnienia od pracy;
- przyczynę i czas nieobecności w pracy.
Zaświadczenie opatrzone pieczęcią obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej podpisuje przewodniczący danej komisji, a dla przewodniczącego komisji – jego zastępca (art. 154 § 4c Kodeksu wyborczego). Należy zaznaczyć, że zaświadczenie jest sporządzane w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje zainteresowany członek komisji, a drugi pozostaje w dokumentacji komisji (art. 154 § 4d Kodeksu wyborczego).
Czy (a jeżeli tak, to gdzie i jak długo) przechowywać takie zaświadczenie potwierdzające udział w pracach komisji wyborczej?
Pracodawca może poprzestać na ustnym oświadczeniu o braniu udziału w pracach komisji wyborczej. Można jednak również domagać się takiego zaświadczenia. Zasadnym wydaje się wówczas przedstawienie dokumentu jedynie do wglądu, zgodnie z zasadą minimalizacji danych. Cel, w jakim złożono takie zaświadczenie (czyli usprawiedliwienie nieobecności wraz z prawem do wynagrodzenia) został bowiem osiągnięty, a zasadność zweryfikowana w chwili jego przedłożenia.
Czy zwolnienie od pracy dla członków komisji wyborczych należy uwzględniać w ewidencji czasu pracy?
Tak. Ewidencja czasu pracy zawiera m.in. informacje o rodzaju i wymiarze zwolnień od pracy, jak również rodzaju i wymiarze innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy (§ 6 pkt 1 lit. a rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej). Konsekwencją takiego stanu rzeczy będzie konieczność zaznaczenia w ewidencji czasu pracy, że dana osoba korzystała w konkretnym dniu ze zwolnienia od pracy, o którym mowa w art. 154 § 4 pkt 1 Kodeksu wyborczego (płatne zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów) lub w art. 154 § 4 pkt 2 Kodeksu wyborczego (do 5 dni zwolnienia od pracy bez prawa do wynagrodzenia).
Czy osoba biorąca udział w pracach komisji wyborczej musi mieć zdolność do pracy, aby skorzystać z płatnego zwolnienia od pracy?
Nie. Zdolność do pracy jest wymagana w momencie dopuszczenia pracownika do pracy. W omawianej sytuacji mamy do czynienia z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy. Poza weryfikacją zaświadczenia dla członków komisji wyborczych, pracodawca nie może domagać się przedstawienia jakichkolwiek innych dokumentów. W efekcie, nawet jeżeli pracownik nie ma zdolnością do pracy, to i tak może skorzystać z usprawiedliwionej, płatnej nieobecności w pracy, która wynika z uczestnictwa w pracach komisji wyborczej.
Michał Podsiedlik – ekspert prawa pracy