W jakim terminie pracownik ma obowiązek poinformować pracodawcę o swojej nieobecności w pracy?
Na mocy § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy – w razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy, pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Jeżeli przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy nie określają sposobu zawiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności pracownika w pracy, zawiadomienia tego pracownik dokonuje osobiście lub przez inną osobę telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności albo drogą pocztową, przy czym za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę stempla pocztowego.
Termin „niezwłocznie” oznacza coś, co powinno nastąpić w jak najkrótszym czasie. Informację o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy należy więc pracodawcy przekazać natychmiast, od razu, już, w tym momencie. Środkiem łączności, który umożliwia przekazanie takiej informacji, może być np. rozmowa telefoniczna, sms, e-mail czy wideokonferencja.
Czy pracownik musi informować o swojej nieobecności w razie wystawienia elektronicznego zwolnienia lekarskiego?
Tak. Wynika to wprost z przepisów rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Elektroniczne zwolnienie lekarskie stanowi jedynie potwierdzenie oraz udokumentowanie faktu nieobecności w pracy.
Przepisy w/w rozporządzenia wymagają od pracownika, aby w razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy niezwłocznie zawiadomił swojego pracodawcę o przyczynie nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później niż w drugim dniu nieobecności w pracy.
Zwolnienie lekarskie jest najlepszym przykładem takiej sytuacji. Przyczyną nieobecności jest choroba pracownika, a przewidywany czas jej trwania wynika z treści zwolnienia lekarskiego.
Czy pracodawca może ukarać pracownika, który nie poinformował o elektronicznym zwolnieniu lekarskim?
Tak. Za nieprzestrzeganie przez pracownika m.in. przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować karę upomnienia bądź karę nagany. Wynika to wprost z art. 108 Kodeksu pracy. Pracodawca może też rozważyć pozbawienie takiej osoby nagrody uznaniowej, której przyznanie stanowi swobodną decyzję pracodawcy. Ponadto w grę może wchodzić zmniejszenie lub pozbawienie premii regulaminowej, jeżeli jednym z warunków jej otrzymania jest wzorowe przestrzeganie przez pracownika przepisów prawa pracy. Mocno wątpliwe wydaje się natomiast uznanie takiej sytuacji za uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę.
Jakie są skutki nieusprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy?
W przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy pracodawca może uznać to za powód do rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, jak również ocenić takie zachowanie jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, a co za tym idzie – podstawę do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy).
Co istotne, nawet jednodniowa nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy może stanowić podstawę do rozwiązania umowy. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że pracownik wcześniej miał nienaganny przebieg zatrudnienia lub że wcześniej był przez pracodawcę nagradzany czy awansowany.
Czy są jakieś sytuacje, w których brak informacji o nieobecności w pracy nie może być powodem do ukarania pracownika?
W wyjątkowych sytuacjach brak przekazania pracodawcy informacji o przyczynie i czasie trwania nieobecności w pracy może być usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami uniemożliwiającymi terminowe dopełnienie przez pracownika tego obowiązku, zwłaszcza jego obłożną chorobą połączoną z brakiem lub nieobecnością domowników albo innym zdarzeniem losowym (§ 2 ust. 3 w/w rozporządzenia).
Przykładami takich sytuacji może być śpiączka pracownika, czy też odcięcie od świata, gdy dana osoba nie możliwości komunikowania się z kimkolwiek z zewnątrz. Co istotne, po ustaniu przyczyn uniemożliwiających terminowe zawiadomienie pracodawcy o przyczynie i okresie nieobecności w pracy, pracownik ma obowiązek niezwłocznie przekazać stosowną informację o tym fakcie swojemu pracodawcy.
Michał Podsiedlik – ekspert prawa pracy