W myśl ogólnej zasady wyrażonej w art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.
Zgodnie zaś z art. 16h ust. 2 ustawy o CIT podatnicy, co do zasady, dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji dla danego środka trwałego przed rozpoczęciem jego amortyzacji, a wybraną w ten sposób metodę stosują aż do pełnego zamortyzowania środka trwałego. Należy przy tym podkreślić, że przepisy art. 16h ust. 2 ustawy o CIT nie mogą być interpretowane w oderwaniu od norm prawnych zapisanych w pozostałych artykułach ustawy o CIT, również art. 16g ust. 13, w którym ustawodawca wskazał w jaki sposób powinien zachować się podatnik, który ulepszył środek trwały.
Natomiast, jak stanowi art. 16g ust. 13 ustawy o CIT, jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji, wartość początkową tych środków powiększa się o sumę wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 10.000 zł.
Czytając literalnie wyżej wskazane przepisy, dochodzimy do wniosku, że amortyzacja tego samego środka trwałego w przypadku jego ulepszenia, nie może być rozpoczynana jako nowa, lecz w kontekście ww. art. 16g ust. 13 w zw. z art. 16h ust. 2 ustawy o CIT musi być ona kontynuowana do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego, na wcześniej przyjętych zasadach, a więc przy zastosowaniu uprzednio wykorzystywanej metody i stawki amortyzacyjnej.
Zgodnie z art. 16j ust. 1 pkt. 4 ustawy o CIT, podatnicy, z zastrzeżeniem art. 16l, mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5% – 40 lat pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat.
Jeżeli więc podatnik – pewna osoba prawna skorzystała z dyspozycji wyżej wymienionego przepisu i dokonała amortyzacji budynku w okresie 10 lat, stosując tym samym stawkę amortyzacyjną w wysokości 10% i przyjmując liniową metodę amortyzacji, to tak ustaloną stawkę stosuje się do pełnego zamortyzowania środka trwałego. Dotyczy to w takim samym zakresie środków trwałych ulepszonych i bez znaczenia w takim przypadku pozostaje fakt, czy dany środek trwały jest częściowo, czy nawet już całkowicie zamortyzowany.
Powyższe potwierdza także wydana już jakiś czas temu interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 13 czerwca 2011 r., nr IBPBI/1/415-298/11/ZK – przepisy prawa podatkowego dotyczące amortyzacji i ulepszenia środka trwałego nie uległy od tego czasu zmianie, dlatego też pozostaje ona aktualna. W interpretacji tej organ podatkowy wskazał: „(…) W takim przypadku poniesione nakłady zwiększą jego (ich) wartość początkową i od tak ustalonej wartości początkowej Wnioskodawca będzie mógł dokonywać odpisów amortyzacyjnych według wskazanej we wniosku 10% stawki amortyzacyjnej, o ile stosowanie tej stawki zgodne było z obowiązującymi przepisami prawa. Przy czym, amortyzacja winna zostać zakończona, gdy wartość odpisów amortyzacyjnych po podwyższeniu wartości początkowej zrówna się z wysokością nakładów poniesionych na rozbudowę środka (ów) trwałego (ych). Pamiętać bowiem należy, iż środek trwały został już w okresie wcześniejszym zamortyzowany.”
W wyniku ulepszenia zmianie (zwiększeniu) ulega więc wartość początkowa ulepszanego budynku, a w konsekwencji wysokość przyszłych odpisów amortyzacyjnych. Natomiast bez zmian pozostaje dotychczasowa metoda amortyzacji oraz stawka amortyzacyjna. Odpisów amortyzacyjnych od podwyższonej wartości początkowej środka trwałego dokonuje się od miesiąca następującego po miesiącu, w którym ulepszono środek trwały. Przy czym ważne jest, że ulepszenie nie tworzy oddzielnego środka trwałego. W związku z tym odpisy amortyzacyjne od ulepszenia środka trwałego należy obliczać od wartości początkowej całkowicie zamortyzowanego środka trwałego, jedynie powiększonej o wartość ulepszenia. Nieprawidłowe byłoby bowiem naliczanie odpisów amortyzacyjnych tylko od wartości dokonanego ulepszenia. Co za tym idzie, w przytoczonym przykładzie ulepszenie nie będzie amortyzowane przez kolejne 10 lat zgodnie ze stawką 10%, a jedynie do momentu zrównania nowo ustalonej wartości początkowej z sumą odpisów amortyzacyjnych.
Powyższe warto zobrazować także na konkretnych liczbach:
Załóżmy, że pewna spółka z o.o. we wrześniu br. dokonała ulepszenia budynku o wartości początkowej 1.000.000 zł, który został już w 100% zamortyzowany według stawki amortyzacyjnej 10%. Wartość ulepszenia budynku wyniosła np. 15.000 zł.
Przy powyższym założeniu, jeżeli budynek był amortyzowany 10 lat według stawki 10%, to:
- roczna kwota odpisów amortyzacyjnych wynosiła – 100.000 zł
- miesięczna kwota odpisu amortyzacyjnego wynosiła – 8.333 zł.
Z uwagi na ulepszenie, od października powinno rozpocząć się ponowne naliczanie odpisów amortyzacyjnych od nowej wartości początkowej równej teraz 1.015.000 zł i do pełnego zamortyzowania budynku powinna być stosowana w dalszym ciągu metoda liniowa oraz stawka równa 10%.
Zatem odpis miesięczny wyniesie obecnie 8.417 zł, według wyliczenia:
- roczny odpis amortyzacyjny: 1.010.000 zł × 10% = 101.500 zł,
- miesięczny odpis amortyzacyjny: 101.000 zł : 12 miesięcy = 8.458 zł.
Amortyzacja zostanie więc zakończona już w 2 miesiącu (1 miesiąc – 8.458 zł, 2 miesiąc – 6.542 zł), czyli w momencie zrównania wartości początkowej (tj. 1.015.000 zł) z sumą odpisów amortyzacyjnych (1.000.000 zł umorzenie naliczone przed ulepszeniem + 15.000 zł umorzenie naliczone od wartości podwyższonej o nakłady ulepszeniowe).
Dr Ewelina Skwierczyńska – doradca podatkowy