Dnia 21 lipca 2022 r., po trzech tygodniach obowiązywania nowej regulacji, ZUS wyjaśnił zasady odliczenia składki zdrowotnej przy ustalaniu podstawy wymiaru składek za osoby opodatkowane zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych oraz podatkiem liniowym.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
ZUS wskazał, że tzw. „ryczałtowcy” na podstawie art. 81 ust. 2e i 2f ustawy o świadczeniach zdrowotnych, zgodnie z którymi przedsiębiorcy stosujący opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – Dz.U. z 2021 r. poz. 1993 i 2105) obliczają miesięczną i roczną składkę zdrowotną od postawy ryczałtowej, tj. 60%, 100% lub 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w zależności od uzyskiwanego przychodu z działalności gospodarczej „w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne”. Progi wynoszą 60.000 zł i 300.000 zł.
Jednocześnie, ustawa o świadczeniach zdrowotnych autonomicznie reguluje, o jakie odliczenia można pomniejszyć przychód obliczany na potrzeby ustalenia składki zdrowotnej zgodnie z art. art. 81 ust. 2e i 2f tej ustawy. W myśl art. 81 ust. 2g ww. aktu prawnego, przychody, o których mowa w ust. 2e i 2f, są pomniejszane o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu, na podstawie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przychodach, o których mowa w ust. 2e i 2f, nie uwzględnia się tych niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 152-154 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Wątpliwości podatników budziła zmiana prawna, jaka weszła w życie z dniem 1 lipca 2022 r. w ramach Polskiego Ładu 2.0. Podatnicy zastanawiali się, czy podstawa wymiaru składek zdrowotnych może być pomniejszona o odliczaną w 50% zapłaconą składkę zdrowotną – na co pozwoliły zmienione przepisy w odniesieniu do podstawy opodatkowania PIT. ZUS jednak wyjaśnił, że przepisy ustawy zdrowotnej nie przewidują możliwości odliczenia zapłaconych składek zdrowotnych od podstawy wymiaru. Organ emerytalno-rentowy ostatecznie uznał, że po zmianach lipcowych, w obowiązującym stanie prawnym przychód obliczany na potrzeby ustalenia składki zdrowotnej należnej od przedsiębiorcy opłacającego podatek w formie zryczałtowanej nie może być pomniejszony o zapłacone składki zdrowotne.
Podatek liniowy
Inaczej wygląda zaś sytuacji podatników opodatkowanych podatkiem liniowym. Zgodnie z art. 81 ust. 2 i 2c ustawy o świadczeniach zdrowotnych, przy ustalaniu składki rocznej lub miesięcznej przedsiębiorcy rozliczającego się w formie podatku liniowego za podstawę składki należy przyjąć dochód z działalności gospodarczej ustalony jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów. Dochód należy pomniejszyć o kwotę opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Od dnia 1 lipca 2022 r. wprowadzono możliwość uwzględnienia dotychczas zapłaconych składek zdrowotnych (do kwoty 8.700 zł w skali roku), celem obniżenia podstawy opodatkowania PIT, ale przez to także podstawy wymiaru składki zdrowotnej, dzięki ujęciu jako kosztów uzyskania przychodu. Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 1265) wprowadza możliwość, dla podatników opodatkowanych jednolitą 19% stawką podatkową, zaliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne do kosztów uzyskania przychodu (art. 1 pkt 8) albo obniżenia o ich wysokość dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania (art. 1 pkt 17). Oba rozwiązania ograniczone są ustawowym limitem. ZUS wyjaśnił, że konsekwencją zaliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne do kosztów uzyskania przychodu, będzie pomniejszenie podstawy do wyliczenia składki zdrowotnej. W obowiązującym stanie prawnym dochód obliczany na potrzeby ustalenia tejże składki, należnej od przedsiębiorcy opłacającego PIT w formie podatku liniowego, może być pomniejszony o zapłacone składki zdrowotne, jedynie w przypadku, gdy będzie ona zaliczona do kosztów uzyskania przychodu. Nie będzie takiej możliwości, gdy pomniejszy dochód.
Przypominamy, że podatnicy podatku PIT na zasadach ogólnych nie mają możliwości odliczeń składki zdrowotnej.
dr Ewelina Skwierczyńska – doradca podatkowy