Według ustawy o rachunkowości, amortyzacja środków trwałych rozpoczyna się nie wcześniej niż od momentu przyjęcia ich do używania (art. 32 ust. 1).
Przykład
Spółka przyjęła do używania w dniu 15 września środek trwały. Może rozpocząć jego amortyzację od tego samego dnia.
Wartość początkowa to 60 000 zł, stawka amortyzacji liniowej 14%. Odpis roczny to 8.400 zł, odpis miesięczny to 700 zł, a odpis za wrzesień (od 15 do 30) to 350 zł.
Według KSR 11 dokonywanie odpisów amortyzacyjnych może rozpocząć się w miesiącu oddania środka trwałego do użytkowania lub w miesiącu następującym po miesiącu oddania środka trwałego do użytkowania. Nie może to być jednak okres wcześniejszy ani późniejszy. Moment rozpoczęcia dokonywania odpisów amortyzacyjnych określa jednostka w zasadach (polityce) rachunkowości (8.33).
Przykład
Spółka przyjęła do używania w dniu 15 września środek trwały. W polityce rachunkowości wprowadziła zasadę rozpoczęcia amortyzacji od miesiąca następnego po miesiącu przyjęcia do używania.
Wartość początkowa to 75 000 zł, stawka amortyzacji to 20%. Odpis roczny to 15 000 zł, odpis miesięczny to 1250 zł. Pierwszy odpis należy dokonać za październik w kwocie 1250 zł.
Przykład
Spółka przyjęła do używania w dniu 15 września środek trwały na podstawie dokumentu OT. W polityce rachunkowości wprowadziła zasadę rozpoczęcia amortyzacji od miesiąca następnego po miesiącu przyjęcia do używania.
Poprzez błędne wpisanie danych do programu księgowego nie rozpoczęto amortyzacji w odpowiednim momencie. W styczniu roku następnego w trakcie weryfikacji aktywów do celów sporządzenia sprawozdania wykryto błąd. W związku z tym wystawiono polecenie księgowania z datą 31 grudnia i rozliczono zaległą amortyzację za okres od października do grudnia w łącznej kwocie 3750 zł.
W prawie podatkowym (art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy CIT i art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy PIT) przyjęto za zasadę, że amortyzację rozpoczyna się od miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia środka trwałego do ewidencji.
Przykład
Spółka przyjęła do używania w dniu 15 września środek trwały na podstawie dokumentu OT. Dokument ten został wprowadzony do ewidencji rachunkowej dopiero w dniu 23 października. Amortyzację podatkową można rozpocząć najwcześniej od listopada.
Jeśli środek trwały został przyjęty do używania, ale z jakichś powodów nie wprowadzono go do ewidencji, to należy zastosować przepis art. 16h ust. 1 pkt 4 ustawy CIT (art. 22h ust. 1 pkt 4 ustawy PIT), który stanowi, że od ujawnionych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nieobjętych dotychczas ewidencją, amortyzacji dokonuje się począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym te środki zostały do ewidencji wprowadzone.
Przykład
Podatnik przyjął do używania w dniu 15 września środek trwały, ale nie wpisał tego faktu do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o której mowa w art. 22n ust. 2 ustawy PIT.
Zorientował się, że popełnił błąd dopiero w roku następnym i odpowiedniego zapisu dokonał pod datą 6 marca. Amortyzację podatkową może rozpocząć dopiero od kwietnia, mimo że środek trwały jest faktycznie używany od września roku ubiegłego.
W przypadku jednorazowej amortyzacji niskocennego środka trwałego, tzn. o wartości początkowej równej lub nie większej niż 10 000 zł – odpisu można dokonać już w miesiącu oddania do używania lub w miesiącu następnym.
Przykład
Podatnik zakupił w dniu 15 września laptop o wartości początkowej 3.680 zł, który uznał za niskocenny środek trwały. Po odpowiedniej konfiguracji i dostosowaniu laptopa na potrzeby prowadzonej firmy przyjął go do używania 2 października. Może dokonać jednorazowego odpisu w październiku lub listopadzie.
Takie same zasady można przyjąć w przypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych – pod warunkiem wprowadzenia odpowiedniej informacji do polityki rachunkowości.
W przypadku pozostałych jednorazowych amortyzacji środków trwałych przez małych podatników oraz podatników rozpoczynających działalność gospodarczą (art.16k ust.7 CIT, art.22k ust.7 PIT) oraz fabrycznie nowych środków trwałych (art. 16k ust. 14 CIT, art. 22k ust. 14 PIT) – odpisu dokonuje się w roku, w którym środki wprowadzono do ewidencji, ale nie wcześniej niż w miesiącu, w którym do ewidencji zostały wprowadzone.
Przykład
Podatnik przyjął do używania w dniu 15 września fabrycznie nowy środek trwały (grupa 4 KŚT) i w tym samym miesiącu wprowadził go do ewidencji. Postanowił skorzystać z możliwości dokonania jednorazowej amortyzacji podatkowej. Amortyzacji (maksymalnie 100 tys. zł) może dokonać już we wrześniu lub w październiku lub w listopadzie lub w grudniu.
Anna Kropidłowska – księgowa
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r., poz. 120 z późn. zm.)
– Krajowy Standard Rachunkowości Nr 11 (KSR 11) opublikowany w Dz. Urz. MRiF z 2017 r., poz. 105
– Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2025 r., poz. 278 z późn. zm.) – zwana ustawą CIT
– Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst w Dz. U. z 2025 r., poz.163) – zwana ustawą PIT