Według ustaw o podatkach dochodowych leasing to umowa zdefiniowana w Kodeksie cywilnym, ale także każda inna umowa, na mocy której jedna ze stron (finansujący) oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie (korzystającemu) środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne podlegające amortyzacji podatkowej, a także grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów (art. 17a ustawy CIT i art. 23a ustawy PIT).
W podatkach dochodowych nie ma zatem znaczenia nazwa umowy, ale jej faktyczne postanowienia – jako leasing można potraktować także umowę najmu czy dzierżawy, jeśli zawarte w niej postanowienia są zgodne z warunkami określonymi w ustawie.
Konsekwencją przywołania przy umowach leasingu podatkowej definicji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych jest status stron umów leasingowych. Otóż finansujący, który oddaje rzecz lub prawo w leasing, musi być przedsiębiorcą (prowadzić działalność gospodarczą lub działalność prowadzoną przez osobę fizyczną polegającą na najmie, dzierżawie oraz zawieraniu umów o podobnym charakterze, wymienioną w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy PIT). Jeżeli leasingowany środek trwały ma kilku współwłaścicieli, każdy z nich jest finansującym. Z kolei korzystającym przy umowie leasingu może być zarówno osoba fizyczna (konsument) wykorzystująca przedmiot leasingu dla celów osobistych, jak i przedsiębiorca. Przy leasingu finansowym na rzecz konsumenta z umowy musi wynikać, że finansujący rezygnuje z amortyzacji przedmiotu leasingu.
Cechy charakterystyczne umów leasingu:
- są zawarte na czas określony,
- finansujący przekazuje korzystającemu prawo do używania rzeczy w zamian za wynagrodzenie pieniężne płatne w uzgodnionych ratach,
- suma uzgodnionych rat odpowiada co najmniej wartości przedmiotu leasingu.
Przepisy ustaw o podatkach dochodowych wyróżniają dwa jego rodzaje: leasing operacyjny i leasing finansowy. Przyporządkowanie zawartej umowy do jednego z leasingów jest bardzo ważne, gdyż wpływa to na odpowiednie rozliczenie przychodów (u finansującego) i kosztów (u korzystającego).
Poniższa tabela obrazuje warunki charakterystyczne dla umów leasingowych:
| LEASING OPERACYJNY (art. 17b ustawy CIT, art. 23b ustawy PIT) (zakup usługi wg ustawy VAT) | LEASING FINANSOWY (art. 17f ustawy CIT, art. 23f ustawy PIT) (zakup towaru wg ustawy VAT) |
| Umowa jest zawarta na czas określony; minimum 40% normatywnego czasu amortyzacji lub na 5 lat dla nieruchomości. | Umowa jest zawarta na czas określony. |
| Suma ustalonych opłat, pomniejszona o VAT, odpowiada co najmniej wartości początkowej przedmiotu leasingu. W przypadku zawarcia następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu. | Suma ustalonych opłat, pomniejszona o vat, odpowiada co najmniej wartości początkowej przedmiotu leasingu. W przypadku zawarcia następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu. |
| Finansujący nie może korzystać ze zwolnień: – na podstawie art.6 ustawy, – na podstawie przepisów o SSE. | Umowa zawiera postanowienie, że amortyzacji dokonuje korzystający. |
Normatywny czas amortyzacji to dla środków trwałych czas amortyzacji wynikający z zastosowania stawek amortyzacyjnych zawartych w tabeli stanowiącej załącznik nr 1 do ustaw PIT i CIT. Dla wartości niematerialnych i prawnych normatywny czas oblicza się stosując stawki amortyzacji wymienione w art. 16 m ustawy CIT lub 22m ustawy PIT.
Przykład
Firma chce zawrzeć umowę leasingu operacyjnego na używanie samochodu osobowego. Należy sprawdzić, jaki minimalny okres jest w tym przypadku wymagalny przez prawo podatkowe.
Stawka roczna amortyzacji wynikająca z tabeli podatkowej wynosi 20% (pozycja 07, grupa 741 KŚT samochody osobowe). Zatem normatywny okres amortyzacji samochodu wynosi 5 lat (100:20).
40% normatywnego czasu amortyzacji to 2 lata (5 lat x 40%).
Minimalny czas umowy leasingu operacyjnego wynosi w tym przypadku 2 lata.
Przykład
Spółka zawarła umowę leasingu samochodu dostawczego. Czas trwania umowy to 1,5 roku. W umowie nie ma zapisu, że amortyzacji dokonuje leasingobiorca.
W świetle prawa podatkowego nie jest to leasing operacyjny (za krótki czas oznaczony) i nie jest to leasing finansowy (brak informacji o amortyzacji przez korzystającego). Podatkowo umowa będzie traktowana jak najem czy dzierżawa.
W trakcie trwania umowy leasingu powinna nastąpić spłata co najmniej wartości początkowej przedmiotu leasingu. Jest to wartość początkowa ustalona w księgach finansującego, zgodnie z art. 16g ustawy CIT lub art. 22g ustawy PIT. Najczęściej wartością początkową jest cena nabycia czy podatkowa wartość firmy, rzadziej koszt wytworzenia, wartość rynkowa lub wartość wynikająca z umowy.
Przykład
Finansujący oddaje w leasing nowo zakupiony środek trwały o wartości początkowej 100.000 zł. Suma ustalonych opłat w umowie wynosi 130.000 zł (bez podatku VAT), zatem umowa spełnia warunek spłaty wartości początkowej przedmiotu leasingu.
Przykład
Finansujący oddaje w leasing po raz kolejny używany środek trwały o wartości początkowej 500.000 zł, dotychczasowym umorzeniu 420.000 zł. Wartość rynkowa urządzenia wynosi 100.000 zł. Suma ustalonych opłat w umowie wynosi 130.000 zł (bez podatku VAT), zatem umowa spełnia warunek spłaty wartości początkowej przedmiotu leasingu.
Anna Kropidłowska – księgowa
Podstawa prawna:
– Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (jednolity tekst w Dz.U. z 2025 r., poz. 278 z późn. zm.) – ustawa CIT
– Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst w Dz.U. z 2025 r., poz. 163) – ustawa PIT