Ryczałt od dochodów spółek, tzw. estoński CIT, jest popularną i bardzo korzystną formą opodatkowania zwłaszcza dla podatników, którzy reinwestują zyski spółki. CIT estoński daje dwie preferencje podatkowe. Pierwsza to odroczenie momentu powstania zobowiązania podatkowego w CIT aż do chwili dystrybucji zysków do wspólników. Druga korzyść to realne zmniejszenie wysokości opodatkowania zysków o blisko 7% dla małych podatników i ponad 9% dla dużych.
Z uwagi na realizację celów fiskalnych ustawodawca wprowadził dodatkowe kategorie podatkowe, rodzące obciążenie podatkowe w CIT pomimo braku wypłaty dywidend i to bez prawa do pomniejszenia PIT o tak zapłacony podatek. Chodzi między innymi o ukryte zyski oraz o wydatki niezwiązane z prowadzona działalnością gospodarczą. W praktyce ciężko jest określić w precyzyjny sposób, jakie wydatki należy zaliczyć do tej kategorii.
Jedną z takich wątpliwości rozwiał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej. Wnioskodawcajest spółką działającą w branży drzewnej. W związku ze wzrostem cen paliw opałowych w konsekwencji rozpoczęcia konfliktu zbrojnego na Ukrainie spółka podpisała umowę na zakup drewna w kwocie przewyższającej pięciokrotnie jego wcześniej obowiązującą cenę. Po załamaniu się popytu na drewno jego zakup jest możliwy w cenie dwukrotnie niższej od tej zakontraktowanej, w związku z czym podatnik podjął decyzję o nie odbieraniu zakontraktowanego drewna, co powoduje powstanie obowiązku zapłaty kary umownej w wysokości 10 proc. zakontraktowanej ceny surowca.
Spółka powzięła wątpliwości, czy zapłacone kary umowne nie spowodują u niej powstania obowiązku zapłaty podatku od dochodów z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie estońskiego CIT. Taka kwalifikacja wydatku rodzi bowiem obowiązek zapłaty podatku z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wykonano świadczenie na poczet kary umownej.
Zdaniem spółki wydatki, które mają związek z działalnością, nie muszą mieć nawet związku z uzyskaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Wydatki z tytułu kar umownych, co do zasady, są związane z uzyskiwaniem przychodów oraz zabezpieczeniem źródła przychodów, ponieważ celem poniesienia tych wydatków jest uniknięcie realizowania niekorzystnej umowy. Realizacja takiej umowy mogłaby oznaczać zagrożenie uzyskiwania przychodów oraz rentowności spółki. Ponadto sama umowa, z tytułu której są płacone kary umowne, została zawarta w celu uzyskania przychodów i jest niewątpliwie związana z działalnością gospodarczą. W związku z powyższym, oraz w mając na względzie podobieństwo wydatków związanych z działalnością gospodarczą do wydatków stanowiących koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych na płaszczyźnie celowościowej poniesienia tych wydatków, nie można przyjąć, że wydatki poniesione przez spółkę na zapłacenie kar umownych powinny być zaliczone do dochodów z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, a tym samym opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek.
Organ zgodził się z wnioskodawcą. Podkreślił, że w tej sprawie wydatków z tytułu kar umownych nie można uznać za wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, o których mowa w art. 28m ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT. Są one bowiem ponoszone w toku działalności spółki oraz wykazują związek z prowadzoną działalnością. Ponadto, skoro spółka w elastyczny sposób reaguje na realia rynkowe, czym realizuje zarobkowy charakter działalności, a jej działania są uzasadnione ekonomicznie i racjonalne gospodarczo, to brak podstaw, by uznać poniesione wydatki za niezwiązane z działalnością, co w konsekwencji spowodowałoby ich opodatkowanie estońskim CIT.
Wydana interpretacja indywidualna prezentuje istotne dla wielu podatników stanowisko organów podatkowych. Kary umowne, odszkodowania czy dodatkowe opłaty często pojawiają się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej – są nieodłącznym jej elementem, zwłaszcza biorąc pod uwagę dynamicznie zmieniającą się sytuację gospodarczą. Możliwość zakwalifikowania wydatków na kary umowne jako związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powoduje, że ryczałt od dochodów spółek (estoński CIT) staje się bardziej atrakcyjny dla większej ilości podmiotów. Czy powyższa praktyka przyjmie się wśród organów podatkowych – czas pokaże, jednak wydana interpretacja indywidualna wskazuje pewien kierunek, którym mogą podążać organy. Może się więc okazać, że estoński CIT będzie stawał się coraz bardziej korzystny podatkowo dla firm zachęcając do wyboru tej formy opodatkowania.
(Interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 26 lipca 2023 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.257.2023.1.END)
dr Ewelina Skwierczyńska – doradca podatkowy
