Dnia 15 kwietna 2021 r. zapadł wyczekiwany wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dziewiąta izba) w sprawie C‑935/19 mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu postanowieniem z dnia 3 października 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 23 grudnia 2019 r., w postępowaniu: Grupa Warzywna sp. z o.o. przeciwko Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu. Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu.
Przedmiotem rozstrzygnięcia była niezgodność z prawem unijnym instytucji dodatkowego zobowiązania podatkowego określonego w art. 112b ust. 2 ustawy o VAT, czyli tzw. SANKCJI VAT w wysokości 20% stwierdzonych nieprawidłowości podatkowych.
Powołany przepis ten dotyczy sytuacji, gdy podatnik wskutek kontroli podatkowej lub celno-skarbowej identyfikującej dokonanie przez niego nienależnego zaniżenia zobowiązania podatkowego dobrowolnie koryguje deklarację i płaci zaległe zobowiązanie. Organ podatkowy może w takiej sytuacji nałożyć dodatkową sankcję VAT w obniżonej wysokości 20% jako domiar zobowiązania. Od 2017 r. praktyka ta jest stosowana pomimo tego, że Skarb Państwa odzyskuje należność wraz z odsetkami oraz… wskazanym „gratisem” kosztem majątku kontrolowanej firmy.
Przepis ten budził poważne wątpliwości podatników i ich doradców podatkowych.
Ku radosze zainteresowanych TSUE przesądził ostatecznie, że polskie przepisy dotyczące tej sankcji są niezgodne z unijną zasadą proporcjonalności! Trybunał uznał, że sposób ustalania omawianej sankcji, stosowany automatycznie, nie daje organom podatkowym możliwości zindywidualizowania nałożonej sankcji w celu zapewnienia, by nie wykraczała ona poza to, co jest niezbędne do realizacji celów polegających na zapewnieniu prawidłowego poboru podatku i zapobieganiu oszustwom podatkowym.
Zgodnie z tezą komentowane wyroku artykuł 273 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, które nakładają na podatnika, który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z podatku od wartości dodanej (VAT) jako transakcję podlegającą temu podatkowi, sankcję wynoszącą 20% kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej, w zakresie, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu, który to błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia wpływów do skarbu państwa, jak i w sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności.
Co teraz?
W efekcie przedmiotowego rozstrzygnięcia:
- Oczekujemy na wyrok WSA we Wrocławiu, tj. sądu kierującego pytanie prejudycjalne do TSUE w sprawie Grupy Warzywnej Sp. z o.o.;
- podatnicy mogą wystąpić o wznowienie postępowań podatkowych, co w efekcie pozwoli na zwrot wcześniej płaconych sankcji;
- Ministerstwo Finansów musi przeanalizować ekonomiczne skutki wyroku dla bieżącej sytuacji budżetu państwa;
- Ustawodawca podatkowy zobligowany jest do dostosowania polskiej regulacji do dyrektywy unijnej w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej bez zbędnej zwłoki.
- Wymaga dogłębnej analizy także regulacja odnosząca się do pozostałych sankcji w VAT (15%, 30%, 100%), które podobnie jak komentowane dodatkowe zobowiązanie, godzą bezpośrednio w portfel podatnika.
Dr Ewelina Skwierczyńska – doradca podatkowy
